فرش چهل تکه یا فرش کلاژ اولین بار با استفاده از تکه های فرش دستبافت تهیه شد. این نوع فرش باعث استفاده از فرش های قدیمی و کهنه و جدید درکنارهم شده و یک اثر هنری زیبا را خلق می‌کند. اما انواع فرش چهل تکه چیست؟ چطور تولید می‌شود؟ ما در این مقاله به بررسی کامل مراحل و انواع فرش چهل تکه می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید تا با یک هنر بسیار زیبای جدید آشنا شوید.
قدمت هنر چهل تکه
چهل تکه یا کلاژ به معنای کنارهم چسباندن است. این هنر برای اولین بار حدود 200 سال پیش در چین بعد از تولید کاغذ بوجود آمد. در ایران چهل تکه یا کلاژ را به نام های خاتم دوزی و لندره دوزی نیز شناخته می‌شود که قدمت آن نیز به دوره سلجوقیان برمی‌گردد. اما استفاده از این هنر در فرش دستبافت و فرش ماشینی باعث ایجاد یک نورآری با ارزش شده است.
انواع فرش چهل تکه
فرش چهل تکه حاصل ترکیب هنر جدید و قدیمی است و یک طرح بسیار جذاب برای دکوراسیون خانه شماست. زیرا امروزه فضاهای خانه معمولا خلوت تر بوده و خانه شما با هر سبکی که باشد چه مدرن و چه کلاسیک، فرش چهل تکه زیبایی خاصی به آن می‌بخشد.
اما برسیم به انواع فرش چهل تکه که با توجه به نوع فرش استفاده شده در آن به دو دسته تقسیم می‌شود:
• فرش دستبافت چهل تکه
• فرش ماشینی چهل تکه
فرش چهل تکه دستبافت
این نوع فرش از تکه های سالم فرش های دستبافت تهیه می‌شود و زیبایی و اصالت هنر ایرانی را در تجلی می‌دهد. برای تهیه فرش چهل تکه دستبافت ، در قدم اول تکه های فرش دستبافت جمع آوری شده و پس از شستوشو و رنگ ریزی مجدد، کنار یکدیگر دوخته می‌شوند.
شستوشوی فرش دستبافت به علت طبیعی بودن الیاف و رنگ آن نیاز به متخصص داشته و روال خاص خود را دارد. بریم تا با این روال کار نیز آشنا شویم و متوجه شویم فرش چهل تکه چطور تهیه می‌شود:
• قدم اول جمع آوری فرش های دستبافت از سرتاسر کشور است. از آنجایی که فرش چهل تکه باید شامل طرح ها و نقش های متنوع باشد، جمع آوری طرح های متنوع کار زمان بری است. فرش های دستبافت کاشان، تبریز، اصفهان، مشهد، کرمان و.... جمع آوری شده و تکه های سالم آنها جدا می‌شود.
• قدم دوم شستوشوی تکه های فرش است. همانطور که گفتیم شستوشوی فرش دستبافت یک کار تخصصی است و نیازمند رعایت مواردی است. زیرا ممکن است رنگ های فرش ترکیب شوند و زیبایی فرش از بین برود.
• قدم سوم تهیه فرش چهل تکه دستبافت رنگریزی و برطرف کردن آسیب ها و رنگ رفتگی های فرش هاست. در این مرحله فرش ها برای مدت کوتاهی در مواد طبیعی می‌خوابانند یا به اصطلاح خیس میزنند و از ترکیبات ویژه ای برای برگرداندن رنگ فرش ها استفاده می‌کنند.
• قدم چهارم نیز برش فرش ها و انتخاب تکه فرش هاست. دقت کنید که این مرحله نیز کار ساده ای نیست و نیارمند طراحان و هنرمندان ایرانی است تا یک فرش زیبا و خارق العاده تهیه شود. چیدن تکه های فرش کنار همدیگر ماند چیدن قسمت های یک پازل است و طرح نهایی یک اثر هنری است که هنر اصیل ایرانی را تجلی می‌دهد.
پس از انتخاب تکه فرش ها و برش آنها، کنارهم دوخته می‌شوند. مرحله دوخت فرش برای 4 مرحله تکرار می‌شود تا تکه فرش ها هنگام استفاده و شستوشو از هم جدا نشوند.
• حال زمان قدم آخر است. در این مرحله پشت فرش را چرم می‌دوزند تا فرش از استحکام بیشتری برخوردار باشد و با گذر زمان و شستوشو ازهم جدا نشوند.
فرش چهل تکه ماشینی
با محبوبیت یافت فرش چهل تکه دستبافت، این هنر در فرش ماشینی نیز وارد عرصه شد. فرش چهل تکه ماشینی با استفاده از دستگاه های تافیک در مقادیر زیاد و سرعت خیلی بیشتر از فرش چهل تکه دستبافت تولید شد. فرش ماشینی چهل تکه در کنار زیبایی خارق العاده، دارای قیمت بسیار مناسبتری نسبت به فرش چهل تکه دستبافت است و همین موضوع باعث محبوبیت بیشتر آن شده است.
جدیدترین فرش چهل تکه ماشینی با استفاده از تکنولوژی کلاریس تهیه می‌شود. در این تکنولوژی فرش ماشینی به صورت تک رنگ بافته شده و سپس با تکنولوژی طرح افشانی، طرح مورد نظر روی فرش چاپ می‌شود. این نوع فرش به فرش چاپی نیز شناخته می‌شود. این طرح توسط طراحان ماهر انتخاب شده و یک اثرهنری خارق العاده را خلق می‌کند.
الیاف استفاده شده در بافت فرش ، مهم ترین پارامتر در تعیین کیفیت فرش است. در بافت فرش چهل تکه ماشینی از الیاف پلی اوژن استفاده می‌کنند که یک الیاف با کیفیت و ماندگار است.
بعد از آماده سازی تکه های فرش ماشینی، بهم دوخته شده و پشت آن آستر می‌دوزند. حال فرش چهل تکه ماشینی آماده زیبایی بخشیدن به خانه شماست.
تفاوت فرش چهل تکه ماشینی با فرش چهل تکه دستبافت
• اولین تفاوت آنها در قیمت آنهاست. قیمت فرش چهل تکه ماشینی بسیار کمتر از قیمت فرش چهل تکه دستبافت است و شما با بوجه کم نیز میتوانید صاحب فرش چهل تکه شوید.
• طرح فرش چهل تکه ماشینی قبل از تولید مشخص است و ما میتوانیم برحسب سلیقه خود طرح را مشخص کنیم. این در حالی است که فرش چهل تکه دستبافت طرح آن بعد از آماده سازی مشخص شده و قابل تعویض نمی‌باشد.
• از آنجایی که فرش های ماشینی دارای طیف گسترده ای از رنگ و طرح و نقش هستند، فرش چهل تکه ماشینی نیز تنوع زیادی در طرح و رنگ خود دارد و طبق هر سلیقه و فرهنگی تولید می‌شود.
قیمت فرش چهل تکه
قیمت فرش دستباقت پهل تکه که به علت دستبافت بودن و هنری بودن اثر، بسیار بالاست. فرش چهل تکه ماشینی نیز به علت زمان بر بودن نسبت به تهیه فرش ماشینی ساده و استفاده از الیاف طبیعی در بافت آن، دارای قیمت بیشتری نسبت به فرش ماشینی ساده است.
اما زیبایی و منحصر بفردی فرش چهل تکه بحدی است که افراد زیادی را مجذوب خود کرده و تقاضای زیادی برای تولید آن وجود دارد.
مزایا و معایب فرش چهل تکه
فرش چهل تکه دارای مزایای زیادی نسبت به فرش ساده است که باعث محبوبیت آن نیز شده است:
• فرش چهل تکه باعث شده که از فرش های کهنه و قدیمی نیز باز دیگر استفاده شود و همچنین از فرش هایی که به علت های مختلف مانند آتش سوزی و یا رطوبت و... آسبب دیده اند و کاربردی ندارند، بار دگر استفاده شود.
• به علت دارا بودن آستر چرمی، فرش چهل تکه دارای استحکام و مقاومت بالایی بوده و روی سرامیک سر نمی‌خورد.
• فرش چهل تکه یک محصل تجاری بوده و در رونق گرفتن اقتصاد بسیار موثر است. تقاضای زیادی برای تولید فرش چهل تکه در خارج از کشور وجود دارد که زمینه صادرات این نوع فرش را نیز ایجاد کرده و باعث رونق گرفتن اقتصاد شده است.
• به دلیل استفاده از تکه فرش های متعدد با طرح و رنگ و نوع بافت مختلف، زیبایی هنر ایرانی را به تصویر کشیده و هنر اصیل ایرانی را به جهانیان نشان می‌دهد.
مانند هر کالایی، فرش چهل تکه نیز در کنار مزایای ارزشمند خود، معایبی نیز دارد:
• تولید فرش چهل تکه بسیار زمان بر است. گاهی یک سال برای جمع آوی تکه های مختلف یک فرش زمان صرف می‌شود.
فرش چهل تکه تنها یک فرش نیست. بلکه یک اثر هنری زیباست که خانه شما را شکوهمند می‌کند. اگر به دنبال خرید یک فرش خاص و منحصر بفرد هستید، فرش چهل تکه بهترین گزینه برای شماست.