یکی از قدیمی ترین طرح فرش های ایرانی، فرش های پوست پلنگی و پوست ببری است. این طرح فرش از اولین طرح فرش های ایرانی بوده که از طبیعت الهام گرفته شده است. فرش پوست ببری از جمله فرش های مورد علاقه عشایر، چادرنشینان و درویشان بوده است. اما زیبایی آنان بقدری بوده که در دکوراسیون های امروزی و مدرن نیز کاربرد پیدا کرده است. در قدیم پوست طرح دار حیواناتی مانند ببر یا پلنگ از دیگر حیواناتی که پوست بی نقش داشتند مانند آهو، ارزش بیشتری داشته است. به همین دلیل از طرح و نقش آن برای بافت فرش ماشینی نیز استفاده می‌کردند.
از طرح فرش های پلنگی و ببری در فرش های امروزی مثل فرش کاشان فانتزی استفاده شده و در دکوراسیون های امروزی و مینیمال استفاده می‌شود.
فرش پوست ببری متعلق به کدام کشور است؟
فرش های پوست پلنگی متعلق به ایران است. اما فرش های پوست ببری ریشه در چین و ماچین و هند دارد. همچنین آسیای غربی، ایران و ترکیه بیشترین سهم را در بافت فرش های پوست ببری دارند.
تاریخچه فرش پلنگی و ببری
از طرفی ترکیب پوست پلنگ و ببر در تاریخ ما اهمیت زیادی داشته و شاهان علاقه زیادی به آن داشته اند. در نقاشی هایی که از قرن 8 هجری قمری به جا مانده است، تن پوش بسیاری از شاهان ترکیبی از پوست ببر و پلنگ بوده است. در freer gallery واشنگتن نقاشی کیومرث اولین پادشاه اساطیری ایران را با تن پوشی از پوست پلنگ و زیراندازی از پوست ببر وجود دارد. نقاشی دیگری از شاه کیومرث و درباریان وجود دارد که همه آنها با قبای پوست پلنگی و یکی از آنها را با قبای پوست ببری به تصویر کشیده است. این نقاشی از شاهکاران دوره صفویه است که متعلق به سطان محمد است. پس استفاده از طرح و نقش و خود پوست حیواناتی مانند ببر و پلنگ هم در میان شاهان و هم در میان درویشان مشهور است.
شاید بپرسید چطور ممکن است علایق این دو گروه یکی باشد؟
شاهان و سران کشور در ثروت و مال به بی نیازی رسیده اند. در واقع در موقعیتی هستند که تمام آنچه می‌خواهند را دارند. درویشان نیز در فقر و تنگدستی به بی نیازی رسیده اند. در واقع در موقعیتی هستند که برایشان کافی است و بیشتر از آن را نمی‌خواهند.
به همین دلیل شاهان و سران کشور از پوست پلنگ و ببر برای نشان دادن قدرت و ثروت خود استفاده می‌کنند. تخت و بارگاه خود را با پوست ببر و پلنگ تزیین می‌کنند تا قدرت خود را بیشتر به تصویر بکشند. درویشان نیز زمین خود را با فرش های پوست ببری می‌پوشانند زیرا آن تنها دارایی آنها بوده و خود را مالک آن می‌دانند. به همین دلیل پوست ببر و پلنگ در بین شاهان و فرش های پوست ببری یا پلنگی در میان درویشان محبوب است.
فرش های پوست پلنگی و ببری نمادی از شجاعت و شهامت در بین عشایر است. زنان عشایر با بافت این مدل فرش ها، داستان های شکار حیوانات وحشی و نیرومند مانند ببر و پلنگ را که توسط اجداد آنها انجام شده، به دست فرزندان خود می‌رسانند و شجاعت و شهامت اجداد خود را به نسل های بعدی منتقل می‌کنند.
البته طرح و نقش فرش های پوست ببری و پلنگی دقیق شبیه به پوست ببر و پلنگ نیست. زنان عشایر توانایی فوق العاده ای در بافت انواع طرح فرش ها دارند. آنها از پوست پلنگ و ببر الگو گرفته و طرح و نقش های جذابی را خلق می‌کنند.
گاه تمام فرش را با طرح پلنگ و ببر می‌پوشانند و گاهی هم با اضافه کردن چند رنگ به نقشه فرش چند رنگی ایجاد می‌کنند. گاهی هم طرح فرش را چنان پیش می‌برند که در نگاه اول شبیه به فرش های مدرن امروزی است.
فرش های ببری و پلنگی از جذاب ترین طرح فرش های قدیمی است که امروزه نیز در سبک های مختلف از آنها استفاده می‌شود و طرافداران خاص خود را دارد.