قصد دارم در این مطلب شما را با ساختار فرش کاشان آشنا کنم . با* قصر فرش کاشان *همراه باشید
در فرش کاشان تار و پود از نخ پنبه ای است، و ابریشم فقط در قالیهای بسیار ظریف به کار می رود. برای پود زیر که ضخیمتر از پود رو است (پود زیر)، از دو نوع نخ کاشانی (اصطالحاً شهری و اصفهانی) استفاده میشود. نخ اصفهانی کلفت تر از نخ شهری است، به نحوی که پود ۱۰ الی اصفهانی معادل پود ۱۲ الی شهری است. نخ شهری از نخ نمره ۵ است و پود زیر متداول از ۱۶ تا ۲۴ ال دارد، ۲۴ الیی را بیشتر در قالیهای ۱۵تا۲۰ رجی جوشقانی مصرف می کنند اما گاهی اوقات در قالیهای کاشانی هم پود ۲۴ الیی به کار میرود.
قالی کاشان با یک نظر سریع هم از طریق بافت بسیار ظریف (گره با پرز کوتاه و ظریف) که جزئیات تمام نقشها را ظاهر می سازد و هم از طریق پشم بسیار عالی مرینوس آن که به سطح قالی یک حالت مخملی میدهد، قابل تشخیص است. بدون تردید استفاده از پشم استرالیایی توسط کسی انجام شده که اساس تولید فرش نوین کاشان را گذاشته و وارد کننده همین پشم و بنیان گذار بافندگی شهر بوده است.علاوه بر آن بقیه پشم ها از تولیدات گله داری های خراسان، آذربایجان، کرمانشاهان و تهران تهیه می شوند. سابقاً در کاشان قالیها و قالیچه های ابریشمی بسیار ظریف و همچنین فرشهای کرکی مرغوبی بافته می شد. ولی امروزه شهر قم در زمینه این فرشها بر این شهر پیشی گرفته است. در قالی هایی که تا جنگ جهانی اول بافته شده اند، ارتفاع پرز عموماً کوتاه بوده است. برعکس، در بافته های جدید، پرز متوسط یا بلند را ترجیح می دهند. ظاهراً برای شستشوی شیمیایی،که رنگ ها را تخفیف داده و مالیم تر می کند، تناسب بیشتری دارد. در قالی های پشمی کاشان، بلندی پرز قالی متوسط است. در حالیکه در قالی های آران کاشان (نام روستایی که قالی ها در آنجا بافته می شوند) این پرز در بافته های متداول تر که دارای رنگ های ابتدایی تری نیز هستند، بسیار بلندتر است.
در قالی آران کاشان، مثل قالیهایی که در نصیرآباد بافته می شوند، گره های فارسی باف آن درشت تر هستند و در هر دسی متر مربع فقط ۵۰۰ تا ۱۶۰۰ گره وجود دارد. در حالیکه در قالی بسیار قدیمی کاشان در هر دسی متر مربع ۲۵۰۰ تا ۴۸۰۰ گره داریم ( حتی در بعضی قالی های ابریشمین، این تعداد به ۸۰۰۰ گره نیز می رسد). بعلاوه، گره جفتی، بیش از پیش در قالی های کاشان رواج پیدا می کند. قالی های کاشان و قالی های آران کاشان، به استثنای قالی هایی که کالً از ابریشم بافته شده اند، دارای یک بافت متراکم و ضخیم هستند در پشت قالی، پود دیگری را مشاهده می کنیم که نازک تر و جنس آن نیز پنبه ای است و رنگ آن آبی می باشد. بنابراین این قالی ها قطعاً پس از هر رج گره، دارای دو رشته پود میباشند که اولین رشته پود به صورت کشیده است و دومین رشته حالت شل و آزاد دارد. قسمت گلیم بافت و بدون گره قالی را معموالً فقط در یکطرف آن، در باال یا در پائین مشاهده می کنیم. این قسمت گلیم بافت ازطریق عبور دو رشته نخ پشمی یکی به رنگ قرمز و دیگری به رنگ سبز به وجود آمده است، در حالیکه انتهای دیگر قالی دارای ریشه می باشد.
ویژگیهای فرش امروز کاشان بطور کلی عبارتند از:
داشتن زمینه الکی با حاشیه سرمه ای. در بعضی از فرشها زمینه فرش که عموماً به رنگ بژ می باشد در حاشیه هم استفاده شده است.
داشتن رجشمار پایین ۳۰ تا ۴۵ رج
داشتن ترنج لوزی شکل متمایل به بیضی.
داشتن اسلیمی های سفید رنگ در دور لچک و ترنج و حاشیه ها.
فرش کاشان ازلحاظ طراحی تحت تأثیر طرح گردان و لچک ترنج اصفهان می باشد ولی ظرافت و دقت اصفهان را ندارد و رنگ بندی پایین تری دارد حداکثر ۱۰ رنگ
تولیدات فرش ماشینی حال حاضر بسیار متنوع است و علت آن نیز تنوع بالای انواع طرح و نقش است، نقش های امروزی نسبت به طرح های قدیمی دارای تغییرات زیادی است، اما اصول اولیه طراحی قدیمی در فرش های جدید همچنان حفظ شده است. تنوع بالای طرح و نقش باعث یکی از عوامل تاثیر گذار بر قیمت فرش میباشد.
ساختار اصلی فرش
هر فرش حاصل چندین جزء است که در کنار هم به یک مجموعه بی نظیر یعنی فرش ختم میشود، این اجزاء شامل:
1- زمینه فرش ماشینی:
به بستر یا بوم فرش اطلاق می شود، که تمامی اجزاء فرش با چیدمان منظمی بر روی آن قرار می گیرند، رنگ نهایی فرش در واقع رنگ همین بوم فرش است که بقیه اجزاء فرش از این رنگ پیروی کرده و در نهایت فرش زیبا و بی بدیل را خلق می کنند.
2- حاشیه یا کناره فرش
در میان اجزاء فرش به عنوان یک فاکتور مهم میباشد و نظیر یک قاب دور فرش را احاطه می کند و به فرش زیبایی دو چندان می بخشد، این جزء به دو صورت باریک و پهن در بافت فرش استفاده میشود، در فرش های با حاشیه پهن نقشهای نظیر کتیبه و مشخصات فرش در آن بافته میشود.
فرش مراکشی چیست؟
3- لچک فرش
به گوشه ها و کنج های فرش لچک گفته میشود، اگر بین 4 گوشه های فرش و ترنج فرش هماهنگی باشد و طراحی آنها یکسان باشد به آن لچک ترنج گفته میشود.
4- ترنج فرش ماشینی
به طرحی که در مرکز فرش بافته میشود اطلاق میشود، و به اشکالی نظیر لوزی، بیضی، دایره و ... طراحی میشود، ترنج با سر ترنج در کنار هم باعث زیبایی فرش میشود، سایز سر ترنج با توجه به نوع فرش و نقوش آن متنوع است.
5- کتیبه فرش
به قسمتی که بین ترنج و سرتنج در فرش در نظر گرفته شده است اطلاق میشود و در آن نام طراح فرش و نقش فرش درج میشود.
6- کلاله فرش
به عنوان یک جزء همیشگی فرش است به غیر از بعضی از طرح های جدید فرش، این قسمت از بالا و پایین فرش بع ترنج مرکزی وصل میشود و آنرا هم به عنوان شمسه می شناسند.
7- گلیم بافت فرش
به قسمت های از فرش که هم در بالا و هم در پایین فرش برای مقاومت و دوام فرش در نظر گرفته شده است، گفته میشود.