بافت فرش دستبافت با بافت فرش ماشینی کاملا باهم متفاوته. فرش دستبافت هنر دست بافندگان ماهر ایرانیه و فرش ماشینی کار کاشین آلات بروز و پرقدرت فرش ماشینی. اما اگه بخوایم یک نقطه مشترک بین تولید فرش ماشینی و تولید فرش دستبافت رو بگیم، اون پرداخت و روگیری فرش هستش. حالا اینکه در پرداخت و روگیری فرش چه اتفاقی میوفته و چطور فرش آماده میشه، موضوع بحث امروز ماست. پس بیاید که قراره درباره یک بخش جذاب آماده سازی فرش آشنا بشیم.
چرا فرش هارو پرداخت می‌کنند؟
وقتی فرش ها بافته میشند حالا چه فرش ماشینی مثل فرش 12 متری و چه فرش یا تابلو فرش های دستبافت، پرز های اضافه ای رو خودشون دارند. این پرز ها باعث میشند که طرح و نقش فرش به اون خوبی که میشه دیده نشه. به همین دلیل میاند فرش ها رو پرداخت و روگیری می‌کنند تا به خوبی دیده بشه.
پرداخت و روگیری فرش دستبافت
فرش دستبافت به دو صورت سنتی و ماشینی انجام میشه. در روش سنتی بافنده فرش بعد از بافت هر رج، باید نخ ها را شانه زده و با قیچی مخصوص کوتاه کند. بافنده باید با مهارت و دقت اینکار رو انجام بده تا سطح فرش به صورت یک نواخت دربیاد و عیبی نداشته باشه. اما روش آسون تر پرداخت و روگیری فرش دستبافت توسط ماشینه. به این صورت که بعد از بافت کل فرش، با استفاده از ماشین آلات خاص اقدام به روگیری و پرداخت فرش می‌کنند. این ماشین یک قیچی تیز بزرگ داره که به صورت دورانی توسط فرد پرداخت کننده روی فرش حرکت داده میشه و پرداخت و روگیری فرش انجام میشه.
شاید فکر کنید پرداخت و روگیری فرش توسط ماشین کار خیلی آسونیه. اما اگه پرداخت کننده فرش به خوبی دقت نکنه و مهارت نداشته باشه ممکنه نخ خاب خیلی کوتاه میشه و به اصطلاح فرش ته خاب بدست میاد و از ارزش فرش خیلی کم میشه. پس حتی پرداخت و روگیری فرش به صورت ماشینی هم کار ساده و هرکسی نیست و نیازمند تخصصه.
پرداخت و روگیری برجسته فرش دستبافت
قبول دارید فرش های برجسته نمای خیلی بیشتری نسبت به بقیه فرش ها دارند؟ دلیل این همه جذابیت پرداخت و روگیری فرش هستش. برای پرداخت این مدل فرش ها از قیچی مخصوصی که به قیچی سرنخ معروفه استفاده میشه. پرداخت کننده ماهر ما با دقت و مهارت طرح نقش های فرش را با استفاده از این قیچی می‌چینه تا جلوه و برجستگی به نقوش فرش بده. ارتفاع پرز ها در این مدل پرداخت و روگیری فرش بین 3 الی 3.5 سانتی متر در نظر گرفته میشه. پرداخت و روگیری برجسته برای جلوه دادن به فرش انجام میشه و مخصوص فرش هایی است که طرح و نقش دارند. از این روش پرداخت و روگیری فرش برای تمامی فرش ها نمیشه استفاده کرد.
فرش های غیر قابل پرداخت
هر فرشی که تولید میشه چه فرش ماشینی باشه و چه فرش دستبافت یکبار باید پرداخت و روگیری بشه. تنها فرشی که میتونه بعد از مدتی استفاده باز پرداخت و روگیری بشه، فرش دستبافته. دلیل این پرداخت و روگیری دوباره جلوه دادن و زیبایی فرشه. یعنی اگه فرش شما زیاد پاخورده شده باشه، کهنه شده باشه و رنگ و آب آن کم شده باشه با پرداخت و روگیری فرش جبران میشه. اما برای فرش های ماشینی کهنه امکان پرداخت و روگیری مجدد وجود نداره؛ زیرا بعد از پرداخت و روگیری مجدد خیلی نخ ها کوتاه میشه و نازک میشه و کیفیت مطلوبی نخواهد داشت. پس فرش غیر قابل پرداخت وجود نداره اما فرش ماشینی امکان پرداخت مجدد رو نداره.
پرداخت و روگیری تابلو فرش
قیمت فرش دستبافت تقریبا خیلی زیاده و امکان خرید اون برای هر کسی ممکن نیست. از اونجایی که جذابیت و زیبایی فرش دستبافت خیلی خیلی بیشتر از فرش ماشینی هست و قیمت فرش دستبافت هم خیلی زیاده، افراد به خرید تابلو فرش دستبافت روی میارند. چون زیبایی و جذابیت زیادی در کنار قیمت مناسب و معقولانه داره و میتونه دکوراسیون هر خونه ای رو جذاب تر کنه. پرداخت و روگیری تابلو فرش هم به دو صورت دستی یا همون سنتی و ماشینی انجام میشه. روش سنتی اون توسط بافنده ماهر انجام شده و دقت زیادی نیاز داره. اما روش ماشینی اون توسط دستگاه انجام شده و یک تابلو فرش دستبافت یکدست به ما تحویل میده. از طرفی هم میشه تابلو فرش رو به صورت برجسته هم پرداخت و روگیری کرد که در مورد قبلی کامل توضیحش دادیم.
پرداخت و روگیری فرش ماشینی
از اونجایی که فرش ماشینی در ابعاد بزگی مثل 12 متری تولید میشه، پرداخت و روگیری آن با پرداخت و روگیری فرش دستبافت متفاوته. باید از ابزارآلات قوی و کارآمد استفاده بشه تا فرش ماشینی در عرض یکی دو روز پرداخت بشه و آماده تحویل بشه. پس برای پرداخت و روگیری فرش ماشینی ما به دستگاه های بزرگی نیاز داریم تا فرش رو با سرعت و در زمان کوتاهی پرداهت و روگیری کنه.
پرداخت و روگیری فرش ابریشمی
ابریشم گرون ترنین الیاف مصرفی در بافت فرش هاست. زیبای و ماندگاری و جذابیت فرش های ابریشمی برای همه شناخته شده هست. از اونجایی که الیاف ابرشم گرون قیمته و حالت لختی داره، پرداخت و روگیری اون باید با دقت انجام بشه و هیچ اشتباهی در اون رخ نده. چون اگه زیاد از حد کوتاه بشه، به جای یک فرش جذاب و زیبا ما یک فرش معیوب و زشت رو خواهیم داشت. پرداخت و روگیری فرش ابریشمی هم به صورت دستی و هم توسط ماشین امکان پذیره اما در هر دو صورت باید توسط یک مختصص و فرد خبره انجام بشه تا از کیفیت کار مطمعن بوده و فرش جذابی خلق بشه. پرداخت و روگیری فرش باعث جذاب تر شدن طرح و نقش فرش میشه و باید توسط افراد خبره انجام بشه.
ابزار مهم پرداخت و روگیری فرش چیست؟
تنها ابزار خیلی مهم و ضروری در پرداخت و روگیری دستی فرش، قیچی سر نخ است. این نوع پرداخت میتونه توسط بافنده در حین بافت فرش و یا توسط پرداخت کننده بعد از بافت کامل فرش انجام بشه.
مزیت پرداخت و روگیری فرش توسط بافنده در اینه که از عیوب فرش مثل بالازدگی یا پایین زدگی فرش مطلع میشه. اما اگه ماهر نباشه ممکنه فرش نا صافی رو تحویل بده و از زیبایی و ارزش فرش کم بشه.
اگر پرداخت و روگیری فرش به صورت دستی توسط پرداخت کننده و بعد از بافت کامل فرش انجام بشه، ما از کیفیت و یکدست بودن اون مطمعن تریم. پرداخ کننده باید با صبر و حوصله زیاد با استفاده از قیچی مخصوص و با ظرافت بالا اقدام به پرداخت و روگیری فرش میکنه و جذابیت این اثر هنری رو بیشتر و بیشتر میکنه.
اما اگه پرداخت و روگیری فرش توسط دستگاه انجام بشه، فرش هم یکدست و با سرعت بیشتری پرداخت و روگیری میشه و آماده میشه.
هزینه پرداخت و روگیری فرش چقدره؟
هزینه پرداخت و روگیری فرش به نوع و ابعاد فرش بستگی داره. مثلا اگه تابلو فرش داشته باشیم، هزینه پرداخت اون خیلی کمتر از یک فرش 12 متریه. از طرفی اگه ما بخوایم پرداخت فرشمون به صورت برجسته انجام بشه، بسته به میزان طرح و نقش فرش، هزینه اون نیز متفاوته. طرحی مثل گلدان، چهره و آیه ها و سوره های قرآن که طرح و نقش زیادی داشته و ظرافت زیادی دارند، هزینه پرداخت و روگیری بیشتری هم خواهند داشت.
سخن آخر
پرداخت و روگیری فرش باعث کم شدن پرزهای فرش، جلوه بیشتر طرح و نقش فرش میشه. پرداخت و روگیری در فرش های ماشینی فقط یکبار انجام میشه اما در فرش های دستبافت ممکنه دو یا چند بار انجام بشه. اگه فرش دستبافت شما آسیبی دیده باشه و یا با روش غلطی شسته شده باشه یا کهنه شده باشه و... با پرداخت و روگیری مجدد به خوبی اصلاح میشه.